Cilt Rahatsızlıklarında Kullanımı
Sedef: Harici olarak kullanılan Aloe vera ektresi veya jelinin insanlardaki sedef hastalığına ve radyasyon kaynaklı dermatitlere etkisinin incelendiği klinik çalışmalarda, Aloe vera’nın iyileştirici etkisinin gözlendiği sonuçlar olduğu gibi; herhangi bir olumlu etkisinin gözlenmediği sonuçların da bulunduğu görülmektedir.
Radyasyon dermatiti: Radyoterapi sonrası epitel doku ve alt katmanlarının zarar görmesi sonucu oluşan bu cilt rahatsızlığında, Aloe vera jelinin dermatit oluşumunu önleyici veya oluşan dermatitleri tedavi edici etkinliğini inceleyen çeşitli klinik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların bazılarında dermatit oluşumunu önlemede ve tedavi edilmesinde Aloe vera jelinin etkili olduğu sonucu bulunurken; bazılarında anlamlı bir iyileştirici veya koruyucu etkisi bulunamamıştır.
Atopik dermatit: Atopik dermatitte Aloe vera jelinin etkinliğinin inceleyen klinik çalışmaların bazılarında, semptomları azaltıcı ve yatıştırıcı etki gösterebileceği belirtilmiştir.
Akne vulgaris: Kızarıklık, akne yoğunluğu ve lezyon miktarının azaltılmasında topikal olarak kullanılan jelin olumlu etkisi olduğunu gösteren klinik çalışmalar bulunmaktadır.
Genital herpes: Genital herpes üzerinde yapılan iki farklı klinik çalışmada, Aloe vera ekstresi (% 0,5) içeren kremin iyileştirici etkisi olduğu rapor edilmiştir.
İnflamatuvar deri rahatsızlıkları: Seboreik dermatitte ve bebeklerle çocuklarda yaygın olarak görülen bebek bezi dermatitinde Aloe vera ekstresi ve jelinin olumlu etkisinin görüldüğü bildirilmiştir.
Antidiyabetik ve Antihiperlipidemik Amaçlı Kullanımı
Çeşitli klinik çalışmalarda edinilen bulgulara göre, oral yolla alınan Aloe vera jeli veya saflaştırılmış (içeriğindeki antrakinonları uzaklaştırılmış) yaprak bütünü, açlık kan şekeri, hemoglobin A1c (HbA1c), trigliserit, total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerinin düşmesini ve HDL kolesterol düzeyinin yükselmesini sağlayabilmektedir. Obeziteden kaynaklanan metabolik değişimlere karşı koruyucu etkisi ve antioksidan aktivitesi ile Aloe vera jelinin, adipoz yağ birikimini azalttığı ve ağırlık kaybını sağladığı yapılan çeşitli çalışmalarda ortaya konmuştur.
Gastrointestinal Sistem Rahatsızlıklarında Kullanımı
Gastrik ülser: Fareler üzerinde yapılan çeşitli çalışmalarda, Aloe vera jelinin asitle indüklenen gastrik ülser lezyonlarını azalttığı; jelin alımıyla midedeki asit sekresyonunun, mide sıvısındaki protein ve karbonhidratların azaldığı ve bu yolla ülser karşıtı mide koruyucu etki gösterdiği, yaprak bütününün sulu ekstresinin farelerde gastrik asit sekresyonunu azalttığı rapor edilmiştir.
Gastroözofageal reflü (GÖR): 79 hasta ile yürütülen randomize, kontrollü bir klinik çalışmada, hastalar üç gruba ayrılarak iki gruba standart tedavide kullanılan iki farklı ilaç tedavisi uygulanırken, diğer gruba standardize edilmiş (5 mg polisakkarit/mL) Aloe vera jel içeren şuruptan günde bir kez 10 mL verilmiştir. Dört hafta boyunca devam eden tedavi sonunda, jelin iyi bir şekilde tolere edildiği ve yalnızca iki kişide yan etki (mide ağrısı ve vertigo) görüldüğü; Aloe vera jelinin GÖR semptomlarını, standart tedavide kullanılan ilaçlarla kıyaslanabilir düzeyde azalttığı belirtilmiştir.
İrritabl bağırsak sendromu (İBS): Aloe vera’nın İBS’de etkinliği üzerine yapılmış randomize kontrollü klinik çalışmaları inceleyen bir sistematik derlemede, Aloe vera’nın İBS’de plasebo tedavisine göre daha etkin olduğu ve kısa süreli oral kullanıma uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Ülseratif kolit: Hafif-orta şiddetli ülseratif koliti olan 44 hasta ile yürütülen randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir klinik çalışmada, Aloe vera jel tüketen grupta, plasebo grubuna oranla ülseratif kolit ve histolojik skorlarında anlamlı düşüş olduğu, daha olumlu bir klinik yanıt alındığı gözlenmiştir.
Anal fissür: Prospektif, çift kör bir klinik çalışmada yaşları 20-70 arasında değişen 60 kişilik hasta grubunda, Aloe vera jeli içeren krem uygulananlarda, kontrol grubuna göre ağrı hissinde ve hemorajide anlamlı ölçüde azalma olduğu ve yara iyileşmesinde anlamlı gelişme olduğu rapor edilmiştir.
Ağız Sağlığında Kullanımı
Çeşitli çalışmalarda Aloe vera’ nın antienflamatuvar ve immünomodülatör etkileriyle ağız içinde oluşan çeşitli enflamatuvar hastalıklarda; antienflamatuvar, yara iyileştirici ve immünomodülatör etkileriyle radyasyon tedavisinin yan etkilerinden olan ağız içi mukozasında oluşan yaralarda ve antibakteriyel etkisiyle ağız içi hijyeninin sağlanmasında etkinlik gösterdiği ortaya konmuştur.
Son Yıllarda Öne Çıkan Kullanım Alanları
Gelişen teknolojiyle birlikte bitkinin kullanım alanları da genişlemektedir. Son yıllarda doku mühendisliği, rejeneratif tıp ve biyomedikal alanlarında yapılan çalışmalarda, hücre yenilenmesini, hücre çoğalmasını, anjiyojenezi ve yara iyileşmesini destekleyen özellikleri sebebiyle Aloe vera jeli, laboratuvar ortamında hücre oluşturmada kullanılan doku iskelelerinin yapısına katılmaya başlanmış ve hücre çoğalmasında etkili sonuçlar alınmıştır.
Aloe vera jeli gibi antienflamatuvar, antimikrobiyal ve hücre yenileyici bileşenler içeren doğal kaynaklı materyallerin, nano fiber yapılı dokularda kullanılarak hem yara iyileşmesini destekleyen, hem de yara alanında oluşabilecek enfeksiyonları önlemede etkili olan pansuman ve yara örtüsü malzemelerinin üretildiği görülmektedir. Benzer amaçla, yaralı bölgeye uygulanmak üzere hazırlanan Aloe vera jel içeren polimerik filmlerin de, yara iyileşmesini desteklediği ortaya konmuştur.
Yine son yıllarda yapılan çalışmalarda; Aloe vera jelinin mikroenkapsülasyon yöntemi ile kıyafetlere tatbik edilerek, jelin antiseptik, antibakteriyel, antifungal ve yara iyileştirici özellikleri sayesinde çeşitli cilt rahatsızlıklarında iyileşmeye yardımcı kıyafetler üretildiği; jel ekstresinin kitre zamkıyla kaplanması sonucu nanokapsüllerin elde edilerek, yara bölgelerinde topikal olarak kullanımı güvenli, antimikrobiyal ve yara iyileşmesini destekleyici ürünler ortaya çıkarıldığı görülmektedir. Benzer şekilde, nanoteknoloji kullanılarak bir araya getirilen Aloe vera yaprak bütünü ekstresi ve gümüş nanopartiküllerden oldukça etkili bir antibakteriyel nanomateryal elde edildiği belirtilmektedir.
Aloe Vera bitkisinin tedavi amaçlı kullanım alanları
Aloe vera jeli ve yaprak bütününden elde edilen preparatlar, geniş çapta farmakolojik etkileri sayesinde, harici ve dahili olarak geniş kullanım alanına sahiptir. Kullanım alanlarında genellikle birden fazla farmakolojik özelliğinin bir arada terapötik(tedavi amaçlı) etki gösterdiği düşünülmektedir. Aloe vera’nın tedavi amaçlı kullanım alanları ve kullanılan yaprak bölümleri aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir:
a) Konstipasyonda laksatif olarak kullanımı (Usare - Dâhili kullanım)
b) Yaralarda ve yanıklarda kullanımı (Jel - Harici kullanım)
c) Cilt rahatsızlıklarında kullanımı (Jel ve yaprak bütünü - Harici kullanım)
d) Antidiyabetik ve antihiperlipidemik amaçlı kullanımı (Jel ve saflaştırılmış yaprak bütünü - Dâhili kullanım)
e) Gastrointestinal sistem rahatsızlıklarında kullanımı (Jel - Dâhili kullanım; Yaprak bütünü ve jel - Harici kullanım (hemoroid ve anal fissürde))
f) Oral mukoza rahatsızlıklarında ve oral hijyen amaçlı kullanımı (Jel ve yaprak bütünü - Harici ve dâhili kullanım)
Konstipasyonda Laksatif Olarak Kullanımı
Aloe vera’nın oral olarak kabızlıkta kullanımı, bitkinin bilinen en eski kullanım alanıdır. Ancak, içeriğinde bulunan antron, antrakinon, serbest antron, diantron gibi hidroksiantrakinon türevlerinden dolayı kolonu uyarıcı laksatif etkisi bulunan Aloe vera usaresinin, oral olarak kullanımında sağlığa zararlı etkisi olabileceğinden ciddi uyarılar bulunmaktadır. Bu tür laksatiflerin yalnızca kısa süreli konstipasyon durumlarında kullanılabileceği belirtilmekte, kullanım süresinin 1 - 2 haftadan uzun olmaması ve haftada 2-3 kereden fazla kullanılmaması tavsiye edilmektedir. Bununla birlikte, usarede bulunan hidroksiantrakinon türevlerinin olası toksik ve kanserojen etkilerinden dolayı, Aloe vera usaresi içeren ürünlerin oral olarak tüketiminin kısıtlandırıldığı ve genel olarak önerilmediği görülmektedir.
Yanıklarda ve Yaralarda Kullanımı
Aloe vera jelinin yanıklarda ve çeşitli sebeplerle oluşan yaralarda kullanımıyla ilgili insanlar üzerinde yapılmış birçok klinik çalışma bulunmaktadır. Bu rahatsızlıklarda Aloe vera’nın yara iyileştirici, analjezik, immün sistemi aktive edici, antienflamatuvar, antibakteriyel ve nemlendirici özelliklerinin bir arada etkinlik gösterdiği düşünülmektedir.
Yanıklarda ve yaralarda jelin genel olarak yara iyileşme süresini kısalttığı, hasar görmüş deri yüzeyinde epitelizasyon hızını ve iyileşme oranını arttırmakta olduğu belirtilmiştir. Tablo 2’de Aloe vera’nın yara iyileştirme etkisiyle ilgili yapılan klinik çalışmalardan bazılarına yer verilmiştir.